सहाव्या अध्यायात श्री ज्ञानेश्वर योगमार्गाने कुंडलिनी जागृतीचा व नंतर ध्यान समाधीने ब्रम्हरूप होण्याचा प्रवास वर्णन करतात .कुंडलिनी जागृतीनंतर शरीराची अवस्था कशी होते ते वर्णन करताना कवीच्या प्रतिभेला शब्द अपुरे पडतात ,पण तरीही ते एक दृश्य चित्र आपल्या नजरेसमोर उभे करतात
ते म्हणतात ,ज्यावेळी कुन्द्लीनीच्या मुखात चंद्रामृत पडते तेंव्हा तिथून तो रस सर्व अंगात पसरतो ,मग या पिंड रुपी शरीराचे आकाराने जणू अमृतकलाच अवतरते .वरवर त्वचेचे वस्त्र पांघरले असते -हा त्वचेचा पापुद्रा कोन्ड्याप्रमाणे झाडून जातो .मग स्वयंभू स्फटिकाचे असावे ,अथवा रत्नाचे बीजाला कोंब निघावा अशाप्रमाणे योग्याच्या शरीराच्या कांतीची झाक दिसते ,शुध्द चैतन्य प्रकाशाचे ते लिंग आहे कि काय असे वाटते .संपूर्ण भरीव केशराचे किंवा सिद्ध केलेल्या पारदाची ती मूर्ती वाटते .
वाटते प्रत्यक्ष शांतीने ते शरीर धारण केले काय ?आनंदाचे चित्रात भरलेला हा रंग होय वा ब्रम्ह सुखाने घेतलेले रूप होय अथवा संतोष वृक्षाचे लावलेले रोप होय -किंवा सोनचाफ्याची काळी किंवा अमृताचा पुतळा होय -अथवा कोमल पणाचा भराला आलेला मळा होय ,हे शरीर जसे मूर्तिमंत चंद्राचे तेजच आसनावर बसलेले होय
या देहाला यमही भितो -वार्धक्य मागे फिरते -बाळ दशा प्रकट होते -तारुण्य व जरा नाहीसे होतात ,पण त्यात अफाट बल व धैर्य असते .
सुवर्ण वृक्षाच्या पानावर रत्नाची नित्य नवी कळी यावी त्याप्रमाणे नवीन नखे त्यास येतात .हिर्यासारखे बारीक पण कांतिमान दातही नवे येतात .माणीकाच्या अणु समान कळ्याप्रमाणे योग्याच्या शरीरावर रोमांची सूक्ष्म अग्रे निघतात .हातापायाचे तळवे तांबड्या कमळाप्रमाणे असतात -योग्याची दृष्टी पापण्यात न मावता आकाशाला कवटाळू पाहते .हा देह सुवर्णमय कांतीचा पण वायुरूप हलका असतो ,कारण पृथ्वी व आप याचे अंश त्यात नसतात .तो केवळ वायुरूप असतो .मग हा योगी समुद्रा पलीकडचे पाहू शकतो .स्वर्गातील शब्द ऐकू शकतो व मुन्गीचेही मनोगत जणू शकतो -त्याला अनेक सिद्धी प्राप्त होतात
श्री ज्ञानेश्वरांच्या समाधिस्थ रूपाचेच हे वर्णन वाटते .
ते म्हणतात ,ज्यावेळी कुन्द्लीनीच्या मुखात चंद्रामृत पडते तेंव्हा तिथून तो रस सर्व अंगात पसरतो ,मग या पिंड रुपी शरीराचे आकाराने जणू अमृतकलाच अवतरते .वरवर त्वचेचे वस्त्र पांघरले असते -हा त्वचेचा पापुद्रा कोन्ड्याप्रमाणे झाडून जातो .मग स्वयंभू स्फटिकाचे असावे ,अथवा रत्नाचे बीजाला कोंब निघावा अशाप्रमाणे योग्याच्या शरीराच्या कांतीची झाक दिसते ,शुध्द चैतन्य प्रकाशाचे ते लिंग आहे कि काय असे वाटते .संपूर्ण भरीव केशराचे किंवा सिद्ध केलेल्या पारदाची ती मूर्ती वाटते .
वाटते प्रत्यक्ष शांतीने ते शरीर धारण केले काय ?आनंदाचे चित्रात भरलेला हा रंग होय वा ब्रम्ह सुखाने घेतलेले रूप होय अथवा संतोष वृक्षाचे लावलेले रोप होय -किंवा सोनचाफ्याची काळी किंवा अमृताचा पुतळा होय -अथवा कोमल पणाचा भराला आलेला मळा होय ,हे शरीर जसे मूर्तिमंत चंद्राचे तेजच आसनावर बसलेले होय
या देहाला यमही भितो -वार्धक्य मागे फिरते -बाळ दशा प्रकट होते -तारुण्य व जरा नाहीसे होतात ,पण त्यात अफाट बल व धैर्य असते .
सुवर्ण वृक्षाच्या पानावर रत्नाची नित्य नवी कळी यावी त्याप्रमाणे नवीन नखे त्यास येतात .हिर्यासारखे बारीक पण कांतिमान दातही नवे येतात .माणीकाच्या अणु समान कळ्याप्रमाणे योग्याच्या शरीरावर रोमांची सूक्ष्म अग्रे निघतात .हातापायाचे तळवे तांबड्या कमळाप्रमाणे असतात -योग्याची दृष्टी पापण्यात न मावता आकाशाला कवटाळू पाहते .हा देह सुवर्णमय कांतीचा पण वायुरूप हलका असतो ,कारण पृथ्वी व आप याचे अंश त्यात नसतात .तो केवळ वायुरूप असतो .मग हा योगी समुद्रा पलीकडचे पाहू शकतो .स्वर्गातील शब्द ऐकू शकतो व मुन्गीचेही मनोगत जणू शकतो -त्याला अनेक सिद्धी प्राप्त होतात
श्री ज्ञानेश्वरांच्या समाधिस्थ रूपाचेच हे वर्णन वाटते .
No comments:
Post a Comment